W roku 2022 w Bydgoszczy po raz pierwszy odbyły się Wakacyjne Kursy Nowej Muzyki dla Młodych Wykonawców, rok później miały one miejsce po raz kolejny – przedsięwzięcie zainicjowała Fundacja Muzyczna „Harmonie i hałasy”. Zainteresowanie ze strony młodych muzyków oraz ich entuzjazm w pracy nad nowoczesnym repertuarem przerosły oczekiwania organizatorów. Rezultaty tej inicjatywy skłoniły organizatorów do jej kontynuowania również poprzez oferowanie młodym muzykom okazji do występowania na koncertach nowej muzyki. Krokiem w tym kierunku jest utworzenie orkiestry kameralnej składającej się z instrumentalistów, z których większość uczestniczyła w Kursach w Bydgoszczy. Program przygotowany przez zespół pod kierunkiem dyrygenta Szymona Bywalca przedstawiony zostanie w Warszawie, Bydgoszczy i w Łodzi. W Warszawie wystąpi również zespół Flow Unit złożony z czołowych polskich wykonawców muzyki współczesnej, którzy zarazem są wykładowcami kursów w Bydgoszczy i sprawują artystyczną opiekę nad młodym zespołem. 15 marca 2024 w sali Nowa Miodowa zabrzmią dwa utwory, które zyskały status klasycznych już arcydzieł muzyki ostatnich dziesięcioleci.
Program:
Gérard Grisey Vortex temporum (40’)
Flow Unit: Ewa Liebchen – flet, Julian Paprocki – klarnet, Adam Kośmieja – fortepian, Anna Kwiatkowska – skrzypce, Aleksandra Demowska – altówka, Mikołaj Pałosz – wiolonczela, Szymon Bywalec – dyrygent
Jonathan Harvey Bhakti (50’)
Młoda Orkiestra pod dyrekcją Szymona Bywalca, z kwadrofoniczną projekcją dźwięku (Kamil Kęska)
Wykonawcy:
Młoda Orkiestra pod dyrekcją Szymona Bywalca:
Zofia Dutkiewicz flety
Kamil Kuc obój, rożek angielski
Wiktoria Jancz klarnety
Daria Reszka klarnet basowy
Michał Adamin trąbka, trąbka pikolo
Tadeusz Łazuka puzon
Michał Maleska waltornia
Marta Kasprzyk harfa
Jan Olesz fortepian, glockenspiel
Nadia Mikołajczyk perkusja
Róża Zimnicka perkusja
Kornelia Radziszewska skrzypce
Aleksandra Kornowicz skrzypce
Marta Gocel skrzypce
Bartosz Paradowski altówka
Aleksandra Nowak wiolonczela
Kamil Kęska kwadrofoniczna projekcja dźwięku
Flow Unit:
Ewa Liebchen flet
Julian Paprocki klarnet
Adam Kośmieja fortepian
Anna Kwiatkowska skrzypce
Aleksandra Demowska altówka
Mikołaj Pałosz wiolonczela
Bilety:
Wstęp wolny
Organizatorzy:
Informacje:
Flow Unit
Flow w nazwie zespołu to odpowiedź na pytanie, jakie w czasie prób zadali sobie pianista Adam Kośmieja, skrzypaczka Anna Kwiatkowska i wiolonczelista Mikołaj Pałosz: Dlaczego to robimy? Dlaczego gramy utwory najambitniejsze, stawiające przed wykonawcami najbardziej wymagające zadania? Chodzi właśnie o ten flow: „o stan satysfakcji i euforii wywołany całkowitym oddaniem się jakiejś czynności” (Wikipedia).
Trio złożone ze wspomnianych instrumentalistów jest trzonem zespołu, do którego do zadań na większą obsadę dołączają inni dobrze znani na scenie muzyki nowej wykonawcy: flecistka Ewa Liebchen, klarnecista Julian Paprocki, perkusistka Magdalena Kordylasińska-Pękala, pianistka Martyna Zakrzewska i inni. Jako trio zespół rozpoczął działalność we wrześniu 2020 r. koncertem zapowiadającym festiwal Warszawska Jesień. W roku 2022 flow unit pojawił na wielu wydarzeniach z nowymi programami: na festiwalu Kody w Lublinie (maj) z programem zbudowanym wokół Księżycowego Pierrota Arnolda Schönberga, na koncercie zapowiadającym festiwal Warszawska Jesień (lipiec), na wspólnych występach z młodymi instrumentalistami w Warszawie i w Radomiu (październik), w Filharmonii Łódzkiej (listopad), w warszawskim Promie Kultury i w teatrze TR Warszawa (listopad), w Studio im. Witolda Lutosławskiego w Warszawie (grudzień). Szczególnie ambitnym, pionierskim i zakrojonym na szeroką skalę przedsięwzięciem realizowanym przez członków zespołu są adresowane do młodych wykonawców Wakacyjne Kursy Nowej Muzyki w Bydgoszczy, które odbyły się w latach 2022 i 2023. Projekty realizowane w roku 2023 to między innymi koncerty muzyki kompozytorek z Iranu (Lublin, Warszawa), sceniczny projekt wokół utworu Présence Bernda Aloisa Zimmermanna, koncert monograficzny poświęcony muzyce Pierre’a Bouleza, prawykonania utworów polskich i zagranicznych, występy w wielu salach koncertowych Polski i Norwegii, rezydencje artystyczne w Royal Academy of Music w Londynie i w Royal Conservatoire of Music w Birmingham.
Kompozytorzy i utwory
Gérard Grisey (1946- 1998) to kompozytor nieodmiennie kojarzący się ze spektralizmem, choć francuski twórca pojęcia tego sam nie wymyślił, a nawet uważał, że inne określenia bardziej do jego utworów pasują. Modelowanie rozmaitych elementów muzyki (formy, przebiegów czasowo-rytmicznych, harmonii, barwy itd.) na wzór struktur odnajdywanych w naturze samego dźwięku, widocznych na „spektrogramach”, okazało się jedną z ważniejszych inspiracji dla współczesnych kompozytorów. „Naukowe” podejście w przypadku Griseya dało w rezultacie muzykę atrakcyjną i fascynującą.
Vortex Temporum („Wir czasu”) to jeden z jego najważniejszych utworów. Odnajdziemy w nim żywą, mocno złożoną pulsację rytmiczną, wyrafinowane współbrzmienia, konstrukcję formalną, charakterystyczne muzyczne gesty i niezwykłe ewolucje barw. Muzyczną materię kompozytor niejednokrotnie ukazuje słuchaczowi w „mikroskopowym” powiększeniu, pomagając wniknąć w jej głęboko ukryte aspekty.
Grisey mawiał, że „Vortex Temporum" umożliwia przeżywanie czasu na rozmaite, na co dzień niedostępne sposoby – mamy tu zatem „czas ptaków, ludzi i wielorybów”. Czy „doświadczanie wielu wymiarów czasowych naraz” jest adekwatnym opisem wrażeń, jakie odnosi słuchacz? Czy może tytułowy wir czasu stanowi jedynie metaforyczny opis pracy kompozytora? Wywołanie określonych wrażeń niewątpliwie było zamiarem francuskiego twórcy, o czym świadczy komentarz Griseya bezpośrednio odnoszący się do drugiej części utworu, w której chciał: „stworzyć w powolnym przebiegu wrażenie zawrotnego ruchu sferycznego. Wznoszące się ruchy spektrów, osadzenie ich podstaw w chromatycznym opadaniu filtrowanym przez fortepian, wywołują coś w rodzaju podwójnej rotacji, nieustanny ruch okrężny wokół samych siebie”. Być może mistyczna aura, jaką wielu w muzyce Griseya odnajduje, jest rezultatem takich właśnie zabiegów?
Jonathan Harvey (1939-2012) to jeden z najwybitniejszych brytyjskich kompozytorów XX i XXI wieku. Jego muzykę wyróżnia nieziemskie, żarzące się brzmienie i wijące się, orientalnie brzmiące melodie, które dają poczucie ekstatycznego dążenia do świata poza tym dobrze znanym.
Bhakti, utwór powstały w roku 1982, to już klasyka, w której nic się nie zestarzało: wyrafinowana elektronika, inspirowana tym, co najlepsze u Stockhausena, rytmiczna żywiołowość, jego bogata harmonia, gra ze wszystkimi niejednoznacznościami pomiędzy akordem a barwą dźwięku... wszystko tchnie świeżością inspiracji, ogromną kulturą muzyczną, jest zmysłowe, prowadzi w stronę ekstatycznych wrażeń. Harvey nigdy nie chciał oddzielać doświadczenia duchowego od refleksji na temat technik komponowania. Muzyka ma moc tworzenia dwuznaczności wykraczającej poza binarne kategorie. Depresyjna religijność z pewnością nie jest jego celem i Harvey chętnie powtarza odpowiedź udzieloną przez Stockhausena dziennikarzowi, który zapytał go: „Co to jest muzyka duchowa?” - „Po prostu dobra muzyka”. Bhakti (sanskryckie słowo: oddanie, miłość, miłość do Boga) wprowadza prostą, rzadko wykorzystywaną koncepcję: kwadrofoniczna elektronika daje impuls instrumentalnej grze w doskonałej iluzji.
