ZPSM Nr 1 w Warszawie tworzą cztery szkoły: jedna szkoła I stopnia - Państwowa Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna I st. im. Emila Młynarskiego i trzy szkoły II stopnia: dwie z pionem ogólnokształcącym - OSM II st. i Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna II stopnia im. Zenona Brzewskiego oraz Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia im. Józefa Elsnera.
Zespół jest największą i wiodącą szkołą muzyczną w Polsce.
Najstarsza ze szkół Zespołu - Państwowa Szkoła Muzyczna II stopnia im. Józefa Elsnera, stanowi bezpośrednią kontynuację Konserwatorium Warszawskiego, którego historia sięga początków XIX w. i łączy się z takimi postaciami jak Józef Elsner, Stanisław Moniuszko czy Karol Szymanowski.
ZPSM Nr 1 przez lata mieścił się w bliźniaczych budynkach, po dwóch stronach wewnętrznego dziedzińca popijarskiego kompleksu przy ul. Miodowej 22 c i Miodowej 22 d. Od września 2020 siedzibą szkoły jest nowoczesny kompleks wraz z salą koncertową i salami kameralnymi przy ul. Rakowieckiej 21.
Sale koncertowe, a także rozbudowane zaplecze sal muzycznych i ćwiczeniowych stanowią doskonałą bazę edukacyjną dla uczniów i pedagogów.